Geçtiğimiz 2023 yılında başlatılan ve belirli bir süre geçerli olan deprem riski bulunan binalar için İstanbul’da uygulanmaya başlayan ve süre sınırı olan yarısı bizden kampanyasında süre sınırının kalktığı ve isteyen vatandaşların müracaat edebileceği yeni bir dönemin başlayacağı çevre, şehircilik ve iklim değişikliği bakanımız Sn. Murat Kurum tarafından açıklandı ve yeni bir kentsel dönüşüm olanağı başlamış oldu. Açıklanan proje ödeme problemi olmayan vatandaşlar için bir fırsattır. Çünkü yıkılıp yapılacak olan binalar deprem yönetmeliğine uygun, TOKİ tarafından en sağlıklı ve sağlam bir şekilde inşa edilecek ve herkes güvenle evine ikamet edecektir.
Geçen yıl başlayan yarısı bizden kampanyasında yanlış hatırlamıyorsam taksit tutarı 15000 TL civarında idi. Ancak yeni projede ödeme koşulları (taksit tutarı, vade, faiz oranı) gibi açıklamalar yapılmamış. Dolayısıyla proje ödeme güçlüğü çekmeyecek yüksek gelirli vatandaşlar için geçerlidir.
Koşullar ne olursa olsun ilan edilen proje son derece önemlidir. Çünkü insan hayatı söz konusudur. Ve yukarıda belirttiğim gibi ödeme olanağı olan vatandaşlar için ideal bir uygulama olacaktır.
Ülkemizin deprem bölgesinde olduğunu hepimiz biliyoruz. Benim yaşadığım dönemde 1999 Gölcük ve Düzce depremlerimizde 20000 vatandaşımızı kaybettik. Geçen yıl yaşadığımız Kahramanmaraş merkezli ve 11 ilimizi etkileyen büyük felakette ise 50000 vatandaşımız can verdi ve on binlerce binamız yerle bir oldu. Bu kadar geniş alanı etkisi altına alan bir felakette sorunların çözümü elbette kolay bir işlem değildir ve bölgede binlerce projenin yapımı devam etmektedir. Hükümet, bu felaket sırasında tüm olanaklarını seferber etmiş ve hiçbir depremzede vatandaşımızı aç, susuz, barınaksız bırakmamıştır.
Bizler millet olarak her doğal afette birbirimizle kenetlenerek elimizden gelen her türlü yardımı olanaklarımız ölçüsünde yapmaya çalışırız. Bu bizim Türk milletinin ortak özelliğidir. Ancak depremden hemen sonra yazılı ve görsel basında alınması gereken önlemler, verilen kayıplar, gelecek döneme ait deprem tahminleri ve oluşabilecek maddi ve manevi kayıplar tartışılır, yazılıp çizilir ve bir müddet sonra olanları unutur, günlük yaşantımıza devam ederiz. Hâlbuki ülkemiz deprem bölgesinde olduğu için her zaman risk altında olduğumuzu unutmamamız gerekir. Allah göstermesin her merkezimizde her an büyük veya küçük depremler olabilir ve günümüzde de olmaktadır.
En başta Prof.Dr. Naci Görür hocamız olmak üzere sürekli olarak jeoloji bilim insanlarımız özellikle İstanbul’da ve tüm yurtta olmak üzere deprem riskinin devan ettiğini, alınması gereken önlemleri, olası bir depremde oluşabilecek kayıpları gibi deprem hakkında her türlü açıklamaları yazılı ve görsel basında sık sık dile getirmelerine rağmen yapılan açıklamaların dikkate alınmadığı bir gerçektir. Hatta seçim öncesi Sn. Naci Görür Hoca, siyasi tercihi yaparken deprem için önlem alabilecek adaylara oy vermemizi söylemişti. Konunun önemi, insan hayatının söz konusu olması bakımından ne kadar güzel bir örnekle süslenmiş. Dolayısıyla başlatılan proje yerinde ve olması gereken bir uygulama olacaktır. Tabii ki koşulların da uygun olması gerekecektir.
Deprem için halkın bilinçlendirilmesi, eğitilmesi son derece önemlidir. Olası bir depremde ne yapılacağı, nerede durulacağı gibi alınacak önlemler görsel basın vasıtasıyla vatandaşlara anlatılmalı, ilkokuldan liseye kadar tüm sınıflarda deprem dersi olmalıdır.
Sn. Murat Kurum’un verdiği bilgilere göre İstanbul’daki toplam ev sayısının 5’te biri, yani 1,5 milyon yuvamız maalesef sağlıksız durumdadır. Hele hele 2,5 milyon insanımızı barındıran 600 bin konut; depremde saniyeler içinde yıkılacak haldedir.
Yukarıdaki bilgilere göre Allah göstermesin olası bir depremde İstanbul’da en az 2,5 milyon vatandaşımızın hayati tehlikesi söz konusudur. Dolayısıyla zaman geçirilmeden söz konusu proje hayata geçirilmelidir.
Bir başka konu da kentsel dönüşümün rantsal dönüşüme evrilmesidir. İstanbul’da lüks semtlerde binanın değerini yükseltmek için kentsel dönüşüm yapılmaktadır. Örneğin Bağdat caddesi civarı en iyi örnektir. Bunun yerine İstanbul’un en eski semtlerinde uygulama yapılmalıdır.
Sn. Murat Kurum’un proje hakkındaki söyledikleri aşağıdaki gibidir.
Yarısı bizden kampanyasında yeni dönemin müjdesini veren Kurum, "Yarısı Bizden kampanyamızda, 2,5 ayda tam 1 milyon 225 bin bağımsız bölüme ilişkin başvuru aldık. Projelerimizi, vatandaşımızla el ele vererek bitiriyoruz. Şimdi inşallah, vatandaşımızın ihtiyaç duyduğu bazı iyileştirmeleri yapıyoruz, Yarısı Bizden’ de yeni başvuru dönemini başlatıyoruz. Artık ‘Yarısı Bizden’ tarih kısıtlamasını kaldırıyoruz, 39 ilçemizde, vatandaşımızın süresiz başvuru yapmasının önünü açıyoruz. Yine, yeni üretilecek projelerde, otopark ve sığınak alanlarını proje metrekaresinin dışında tutuyoruz. Hiçbir kardeşimizin, hak kaybı yaşamasına izin vermiyoruz. Yüklenici firmalarımız için de bir iyileştirme yapıyor; işe başladıkları anda sözleşme bedelinin yüzde 30’unu hemen ödüyoruz. İnşallah bu kararlarla; Yarısı Bizden kampanyası, daha da hızlanacak, el birliğiyle İstanbul’umuzu en kısa sürede depreme hazır hale getireceğiz" ifadelerini kullandı.
İstanbul'daki deprem tehdidine dikkat çeken Kurum, "Bu güzel şehrin, İstanbul’umuzun polemiklerle kaybedecek vakti yok. İcraata ihtiyacı var. Tartışmaya, kısır çekişmelere, ayak oyunlarına değil, hizmete, projeye, yatırıma ihtiyacı var. Tüm belediye başkanlarından artık sorumluluklarını yerine getirmelerini bekliyoruz. Bunu milletimiz de istiyor. Sizden; sürekli bahaneler duymayı değil, 'İstanbul için ulaşımda şunu, dönüşümde şunu yapalım' demenizi bekliyor. Kritik bir süreçteyiz. Bu şehirde, deprem tehlikesiyle bir arada yaşıyoruz. Teşbihte hata olmaz: Pimi çekilmiş bir bombanın üzerinde oturuyoruz. Hep birlikte harekete geçmemiz lazım" diye belirtti.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
