Harekâtın icrası
Harekâtın ilk günü, 20 Temmuz 1974 tarihinde Hava Kuvvetleri, 2’nci Taktik Hava Kuvvetleri Komutanlığı emrine tahsis edilen filolarla harekâtın hava desteğini ve 12’nci Hava Ulaştırma Ana Üs Komutanlığı ulaştırma imkânlarının tümünü kullanarak hava indirme harekâtını icra etmiştir.
Hava Harekâtı, 20 Temmuz günü 04.49’da keşif harekâtı ile başlamış, birinci sortide çıkarma ve indirme bölgelerine yumuşatma için havadan yere taarruzlarla devam etmiştir. Amfibi harekâtından önce SAT balıkadamları tarafından çıkarma plajlarının sahil ve su altı kesimleri kontrol edilerek emniyetle kapak atmaya müsait oldukları tespit edilmiştir.
Nikos Sampson darbesinin yapıldığı günden beri, zaten Deniz Kurdu Tatbikatı nedeniyle denize açılmış bulunan Deniz Kuvvetlerimizin yüzer birlikleri, planlara uygun mevkilere intikallerini tamamlamış, Amfibi Aldatma Birliği konvoyu oluşturulmuştur. Amfibi harekât icra etmek üzere askerî konvoy 19 Temmuz günü saat 11.00’de muhripler refakatinde Mersin’den yola çıkmıştır. İntikal süresince bir İngiliz deniz karakol uçağı ile bir Rus istihbarat gemisinin harekâtı izlediği, Akdeniz’de Amerika Birleşik Devletleri donanmasına ait 6’ncı Filo ile Sovyet donanmasına ait Sovmedron’un bulunduğu tespit edilmiştir.
Kıyıya hücum safhası, 08.31’de birinci dalganın sahile kapak atması ile başlamıştır. Sahile çıkan Deniz Piyade Alayı kısa zamanda ilk hedefleri ele geçirerek kıyı başını tesis etmiştir. Müteakiben 50’nci Piyade Alayı, ilk birliklerin üzerinden aşarak ilerlemeye ve tertiplenmeye başlamış, karşıdan gelen düşman ateşleri susturulmaya çalışılmıştır.
Yıldız Harekât Planı çerçevesinde; 20 Temmuz 1974 saat 06.05’te Hava İndirme Tugayı 1’inci ve 2’nci Paraşüt Taburları ve Topçu Bataryası ile birinci kademede, saat 11.55’te 3’üncü, 4’üncü Paraşüt Taburları ikinci kademede olmak üzere C.47/C-130 ve C-160 nakliye uçaklarıyla Boğazköy-Gönyeli atlayış bölgelerine inerek hava başını tesis etmiş, Lefkoşa Türk kesimi ve kuzeyindeki bölgeyi taarruzla ele geçirmiş ve Türk Kuvvetleri Alayı ile birleşmiştir.
Harekâtta Türk Mukavemet Teşkilâtı (TMT) Boğaz Sancağı olarak görev yapmış, Levent Tabur Komutanı, anılarında Beşparmak Dağları’nın kuzeyinden uçak sesleriyle uçaksavar atışları ve infilaklar duyulmaya başlandığını. Menderes-Ortaköy arası gökyüzünün paraşütlerden papatya tarlasına döndüğünü belirtmiştir.
İndirme ve çıkarma birlikleri
Jetlerimizin Rum Millî Muhafız Ordusuna ait 23’üncü Tank Taburuna dalmaya başlamasıyla Komando Tugayı birlikleri helikopterlerle indirilmeye başlanmıştır. Bolu Komando Tugayı Birlikleri saat 07.00’den itibaren helikopterler ile Ovacık’tan havalanarak 08.15’te Ada’da Kırnı (Pınarbaşı) bölgesine uçar birlik harekâtı icra etmiş; 50’nci Piyade Alayı birlikleri ise hücum dalgası olarak Pladini plajlarına (Yavuz Plajı) çıkmaya başlamışlardır. Çıkan birlikler kıyı başı, inen birlikler hava başı tesis ederek birleşmek için çaba sarf etmişlerdir.
Kıbrıs Barış Harekâtı başlangıçta baskın tarzında gerçekleşmiştir. Paraşütçülerimiz ağır bir kayıp vermeden atlayışlarını tamamlamışlar, nakliye uçakları indirmeyi müteakip zayiatsız olarak Türkiye’ye dönmüşlerdir.
Kayseri Hava İndirme Tugay Komutanı bölgesindeki harekâtı şöyle aktarmıştır: “20 Temmuz 1974 günü, saat 04.00’te Tugay Karargâhı, Karargâh Bölüğü, Muhabere Müfrezesi, 1’inci ve 2’nci Paraşüt Taburları ve 7,5/18’lik Topçu Bataryası ile havalandık. 06.05’te Kırnı Havaalanı üzerinde idik... Saat 11.15’te Tugayın geri kalan 3’üncü ve 4’üncü Paraşüt Taburları ve Tugay ağırlıkları da görev bölgelerine atladılar. 1’inci Paraşüt Taburu hava başının Beşparmak Dağları güneyindeki üçgen bölgenin batısında tertiplenerek üçgen bölgeyi batıya karşı savunacak, 2’nci Paraşüt Taburu Hamitköy’e hücumla Darboğaz bölgesinden Ozanköy-Çatalcaköy bölgelerini ele geçirecek, hava başını genişletecek, 3 ncü Paraşüt Taburu Türk boğazına intikalle Türk Bozdağ-Rum Bozdağ ve Delik Tepe istikametinde taarruzla hava başını genişletecek, 4’üncü Paraşüt Taburu, Hamitköy bölgesinde toplanarak Tugay ihtiyatını oluşturacaktır.
Aynı gün saat 11.00 sularında, Gönyeli’ye gelen 6’ncı Kolordu Komutanı ve Karargâhı Ada’daki tüm Türk birliklerini emre alarak Boğaz doğusunu Hava İndirme Tugayına, Boğaz batısını da Komando Tugayına tahsis ederek saat 18.00’de taarruzla denizden çıkan birliklerle birleştirilmesini emretmiştir. Düşman birliklerinin havan ve top atışları yüzünden bir bölgede uzun süre kalmak mümkün olmamıştır.
İrtibatlar
Başlangıçta bazı birliklerle henüz irtibat sağlanamamıştır. Ana vatandaki hazırlıkların son birkaç günde tamamlanmış olması, personelin yorgun ve uykusuz olması nedeniyle, Ada’daki hareketler yavaşlatılmıştır. Bu arada düşman tank birliklerinin Gönyeli’ye doğru ilerlemesi ve Kıbrıs Türk Kuvvetleri Alayını tehlikeye düşürmesi üzerine, 4’üncü Paraşüt Taburu Kıbrıs Türk Kuvvetleri Alay Komutanlığı emrine verilerek Gönyeli’nin elde bulundurulması emredilmiştir. 1974 Barış Harekâtı başlamadan evvel Kıbrıs Türk Kuvvetleri Alay Komutanlığı üç ayrı yönde konuşlandırılmış ve ilk görevi atma ve indirme bölgelerinin işaretlenmesi ve emniyet altına alınması olmuştur. Alay 19 Temmuz saat 24.00’ten itibaren mevzilerini işgal etmiştir.
Boğaz civarına inen Paraşüt Birlikleri, karşılarında 7000 civarında Rum askerini buldular. Aynı zamanda Serdarlı köyü, Magosa, Limasol, Larnaka, Erenköy ve Baf’taki Türk yerleşim bölgeleri Rum saldırılarına maruz kaldı. Yunan Alayı da harekete geçmişti. Aslında Rumlarla Yunanların amacı, havadan inen ve denizden çıkan Türk Kuvvetlerini sabaha kadar imha etmekti. 20 Temmuz gecesi Mehmetçiğin kahramanlık öyküsü oldu.
Rum birlikleri aynı zamanda Dikmen bölgesine taarruz ediyor, bir tank bölüğü kadar kuvvetle Boğaz’a doğru ilerliyordu. Bölgeyi savunmakla görevli mücahitler hafif silahlarıyla korkunç bir savaş veriyor, kayıpları artıyor, panik içinde kaçmaya ve dağılmaya başlıyordu. Kolordu ve Hava İndirme Tugayı karargâhının yerinin değiştirilmesi düşünülüyordu. Kıbrıs Türk Kuvvetleri Alayı Ortaköy Grup Komutanı, harekâta ilişkin anılarını şöyle anlatmaktadır: “...20 Temmuz 1974 günü saat 05.15’te Türkiye’den gelen birliklerimiz bölgemize paraşütle atlamaya başladılar. Bölgemde bir ACT (Hava Kontrol Tim Subayı) görev yaptı. Bu subay Türkiye’den gelen Hava Kuvvetleri jetleri ile irtibat sağlıyordu. ACT subayımız, kendi uçaklarımıza; ‘Ateş gelmeyen hedeflere ateş edilmeyecek. Yunan Alayı, dost Yunan Devleti’nin bir parçasıdır. Uçaklarımıza ateş edilmedikçe katiyen ateş edilmeyecek’ mesajını telsizle bildiriyordu...
Ancak Rum Millî Muhafız Ordusu (RMMO) ve Yunan Alayı birlikleri uçaklarımıza ve bizlere ateş etmeye başladılar. Aynı gün akşam üstü T-34 tankları ile Gönyeli istikametinde taarruz ettiler. 3’üncü Bölük bölgesine girdiler. (Devam edecek)
