Ciro, belirli bir dönem içinde satış faturalarının veya perakende satış fişlerinin toplanmasıyla elde edilir. Ancak bu faturaların toplamı ile oluşan rakamdan KDV ve ÖTV düşüldükten sonra ciro ortaya çıkar. Satış iade ve ıskontoları, primler de düşülmelidir.
İşletmelerin faaliyetlerine göre ciro endeksleri de farklılık gösterir. Örneğin bir akaryakıt istasyonunda yapılan toplam satışın içinde hem KDV hem de ÖTV vardır ve bu tutarlar satış faturaları toplamından düşülmelidir. Konfeksiyon piyasasında faaliyet gösteren bir işletmede ise sadece KDV olduğundan toplam satışlarda KDV düşülmelidir.
Ciro hesaplamaları enflasyonun yüksek olduğu durumlarda işletmenin karlılığı konusunda yanlış kararların verilmesine yol açabilir. Çünkü işletmenin karı ciro ile doğru orantılıdır. Ciro arttığı zaman karlılık da normalde artacaktır. Ancak bir mal 10 TL ye alınıp 12 TL ye satıldığında kâğıt üzerinde 2 TL kar gözüküyordur ama alıp yerine 14 TL ye koyuyorsanız 2 TL zarardasınız demektir. Dolayısıyla enflasyon hesabı dikkate alınarak kar hesabı yapılmalıdır.
Bir işletmede ciroyu attırabilmek için
*Faaliyette bulunulan sektörün niteliklerine göre ürün çeşidinin arttırılması
*Pazar payının genişletilmesi
*Varsa satış eleman açığının giderilmesi
*Müşteri ilişkileri yönetiminin üst düzeyde olması
*Üretim ve diğer faaliyet grupları hakkında hedef kitleye belirli dönemlerde sunum yapılması
*İhtiyaca göre reklam faktörünün gözden geçirilmesi
*Dönem başlarında yapılan bütçeleme faaliyetlerinin sağlıklı yapılması ve hedeflerin belirli dönemlerde kontrol edilerek eksiklerin tamamlanması
*Rakip faaliyetlerinin sürekli takibi ve gerektiği dönemlerde önlemler alınması
*Hedef kitlenin veya pazarın ihtiyaçlarının doğru belirlenerek buna uygun ürünlerin faaliyete dahil edilmesi
*Muhasebe ve denetim sisteminin verimli çalışması
Gibi çalışmalar yapılmalıdır.
Ciro endekslerinin artış göstermesi enflasyonun durağan olduğu ortamlarda halkın refah düzeyinin yükseldiğini, alım gücünde problem olmadığını gösterir ve doğal olarak devletin vergi gelirleri artar. Yukarıdaki örnekte olduğu gibi enflasyonist ortamlarda farklı bir sonuç ortaya çıkabilir.
Günümüzde işletmeler yaptıkları ciro ile değerlendirilmektedir. Her işletme satış bütçesinin gerçekleşmesini hatta daha fazla yapmayı hedefler ve satışa bağlı etkenlerin çoğunluğu dikkate alındığında konunun önemi ortadadır. Burada ince bir ayrıntıyı dikkate almak zorundayız. Yüksek ciro yapmak her zaman yüksek kar elde etmek anlamına gelmez. Her sektörde yüksek rakamlarla el değiştiren ve cironun önemli olduğu ürün grupları vardır. Örneğin hırdavat sektöründe kilit, gıda sektöründe toz şeker cirosu her zaman yüksektir ama maalesef bu tür ürünlerin karları da çok azdır.
Bazı üretim işletmeleri (genellikle büyük fabrikalar, satışlarını arttırabilmek için yıl sonunda ciro primi vermektedir ama bir kısım satış işletmeleri taahhüt ettikleri ciroya ulaşabilmek için minimum kar veya karsız olarak satış yapmaktadır. Bir başka konu ise yüksek ciro yapmak isteyen firmaların risk analizinin son derece titiz yapılmalıdır. Çünkü yüksek rakamlar sektörlerde işlem gördüğü için müşteri riski bir adım öne çıkmaktadır.
Ciro endekslerine bir başka açıdan bakacak olursak bölgesel olarak değişim gösteren ürünler de olabilir. Örneğin deniz ve plaj malzemeleri sahil kesiminde, kayak malzemeleri de dağlık bölgelerde satılabilir. Bölgenin özelliklerine göre ciro beklemek bu açıdan önemlidir. Yani bölge ihtiyaçlarına göre bütçe yapılmalıdır.
Çok şubeli işletmelerde örneğin zincir marketlerde ciro hesabı yapılırken tüm şubelerin ciroları konsolide edilir. Ancak her şubenin konumu, müşteri ilişkilerinin seviyesi, hedef kitlenin ihtiyaçları gibi nedenler dikkate alınarak hedef ciro belirlenmelidir.
TÜİK tarafından yayınlanan mart ayı ciro endeksleri aşağıdaki gibidir.
Toplam ciro yıllık %71,9 arttı
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi (2021=100), 2024 yılı Nisan ayında yıllık %71,9 arttı.
Toplam cironun alt detaylarına bakıldığında; 2024 yılı Nisan ayında yıllık sanayi sektörü ciro endeksi %62,4 arttı, inşaat ciro endeksi %78,4 arttı, ticaret ciro endeksi %72,7 arttı, hizmet ciro endeksi %88,1 arttı.
Toplam ciro aylık %0,3 arttı
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi (2021=100), 2024 yılı Nisan ayında aylık %0,3 arttı.
Toplam cironun alt detaylarına bakıldığında; 2024 yılı Nisan ayında aylık sanayi sektörü ciro endeksi %0,2 azaldı, inşaat ciro endeksi %9,0 azaldı, ticaret ciro endeksi %0,7 arttı, hizmet ciro endeksi %4,0 arttı.
AÇIKLAMALAR
Yıllık değişim, takvim etkisinden arındırılmış endeks değerlerinin bir önceki yılın aynı ayına göre değişimini ifade etmektedir.
Aylık değişim, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endeks değerlerinin bir önceki aya göre değişimini ifade etmektedir.
Kaynak: TÜİK
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
